Daha önce dolandırıcılık (rugpull) amacıyla yapılan bir projenin çok önemli bir yeniliğe dönüştüğünü görmüş müydünüz?

Üstelik bu dolandırıcılığın temelinde de ChatGPT önemli bir rol alıyor. Teknik anlamda getirdiği yenilikler ve NFTlere kattığı inovasyonun yanı sıra doğuşuyla da ilginç bir hikayeye sahip olan ERC404’ten bahsedeceğim bugün.

Geçtiğimiz günlerde Twitter’da öne çıkan ve bir anda adından sıkça söz ettiren ERC404 protokolünün PandoraNFT’leriyle başladığını birçoğunuz duymuşsunuzdur. Aslında Pandora’nın da öncesi var ve hikaye tam olarak orada başlıyor.

Pandora’dan önce $EMERALD adında bir proje ortaya çıkmış. Bu projenin kurucusu olan yazılımcı da ERC20 ve ERC721 token standartlarını bir araya getirdiği bir yenilikten bahsederek dikkatleri projesinin üzerine çekmiş. Bilmeyenler için kısaca bilgi geçmek gerekirse ERC20 token standardı Ethereum ağı üzerindeki tokenları temsil ederken ERC721 ise Ethereum üzerindeki NFTleri yani ikame edilemez tokenları temsil ediyor.

Hikayenin ana kahramanlarından biri olan @maybectrlfreak, bu yenilikten etkilenip $EMERALD satın alıyor ancak sonrasında $EMERALD kontratının kötü yazılmasından dolayı proje hackleniyor. Ardından tokenın değeri ciddi oranda düşüyor ve proje yatırımcıları dolandırıldıklarını farkına varıyor. Bunun ardından @maybectrlfreak her ne kadar $30k kaybetmiş olsa da projenin arkasındaki fikri çok beğenip projenin yazılımcısıyla tanışmak istiyor ancak tanıştığı kişinin bir yazılımcı olmadığını, kodları da ChatGPT yardımıyla yazdığını çok geçmeden öğreniyor.

Bunun ardından eski bir Coinbase çalışanı olan @0xacme ile birlikte batan projeyi kurtarmayı teklif etseler de $EMERALD projesinin sahibi geçici bir çözümle hızlı para kazanmayı ve sonra ciddi bir çalışmaya dönmeyi teklif edince yollar ayrılıyor. Tam bu noktada ekibe iki kişi daha eklendikten sonra PandoraNFT projesi ortaya çıkmış oluyor. Pandora’dan sonra arka arkaya çıkan projeler büyük bir heyecan yaratırken aynı zamanda önemli borsalarda da ERC404 kategorisinde listelenmeler başlıyor. Bu yeniliklerin ortaya çıkışının üzerinden 1 hafta geçmemişken dahi zkSync üzerinde bulunan en önemli NFT projelerinden biri olan Libertas Omnibus NFT projesi de kendi ERC404 entegrasyonunu duyuruyor ve SyncSwap üzerinden aynı gün alım satım seçeneği sunulmuş oluyor.

Gelelim ERC404’ün ne olduğuna ve getirdiği yeniliklere:

“ERC404, kendi likidite ve fraksiyonelleştirmesi (bir fonun varlıklarının daha küçük tokenlere bölünmesi) olan; ERC20 / ERC721 karışımı deneysel bir uygulamadır” - 0xacme (ERC404 kurucusu)

ERC20 tokenlar Uniswap ve diğer DEXler üzerinden likidite havuzları aracılığıyla alınıp satılabiliyorken ERC721 tokenlar yani NFTler ise Opensea, Blur, LooksRare gibi NFT pazaryerlerinden alınıp satılabiliyorlar. Ancak ERC404 tokenlar her iki tür platformdan da alınıp satılabilir.

Bu yeni standart, NFTlerdeki likidite sorununu çözmek üzere oluşturulmuş ve çok pahalı NFTlere dahi küçük meblağlarla sahip olabilmeye imkan sunuyor. Pandora üzerinden örnek vermek gerekirse;

• Pandora 10,000 NFT ve 10,000 token olarak piyasaya sunulmuştur.

• Uniswap üzerinden 1 PANDORA token almak istediğinizde, tokenin fiyat karşılığını ödersiniz ve cüzdanınıza 1 PANDORA token gelir ve bunun karşılığında 1 adet Pandora NFT mintlemiş (kazmış) olursunuz.

• Tokenla beraber mintlemiş olduğunuz NFT herhangi bir enderliğe sahip olabilir ve şans eseri, koleksiyonun nadir parçalarından birini mintlemiş olabilirsiniz.

• Elinizdeki PANDORA tokenı Uniswap (ve likidite sağlanmış diğer DEXler) üzerinden satmak istediğinizde cüzdanınızdaki Pandora NFT de eş zamanlı olarak yakılır.

• Diğer bir yöntem olarak da elinizdeki Pandora NFT’yi NFT pazaryerleri üzerinden satışa çıkarabilirsiniz. Bunun sonucunda elinizdeki token da satılmış olur.

NFT alım satımı yapan kişilerin yakından bildiği Taban Fiyat (Floor Price) terimi ERC404 tokenlarının da piyasa fiyatını belirlemiş oluyor, şimdilik. Bu uygulama henüz 1 haftalıkken ve deneysel olduğu belirtilmişken ileride token ve NFT fiyatı arasında bir fiyat farkı olup olmayacığını kestirmek mümkün değil. Ancak tokenla, NFTnin taban fiyatı arasında fiyat farkı olursa bir anlamı kalır mı? Yaşayıp göreceğiz.

ERC404 kapsamında çıkarılan koleksiyonlar için dikkat edilmesi gereken bazı nüanslar da mevcut;

• Örneğin 0.9 PANDORA token aldığınızda bunun karşılığında bir Pandora NFT mintlemiş olmazsınız. Ancak ikinci bir alım yaparak 0.1 PANDORA token daha alırsanız cüzdanda bulunan toplam miktarın 1 olmasının ardından Pandora NFT mintlemiş olursunuz.

• Elinizdeki tokenın tamamını değil bir kısmını DEXler üzerinden satabileceğiniz gibi, likidite havuzuna ekleme çıkarmalar yaparak ve tokenı al-sat yaparak sürekli olarak yeni NFT mintleyip şans eseri ender bir NFTye sahip olabilirsiniz. Ancak bunun çok riskli olduğunu unutmamalısınız. Çünkü elinizdeki ender NFTyi kaybedip sıradan bir NFT mintleme olasılığınız da mevcut.

• Diğer bir yandan ender bir NFT mintlerseniz pazaryerinden istediğiniz fiyata satıp tekrar token alarak yeni NFTler mintleyerek bir nevi arbitraj yapabilirsiniz.

• Bir cüzdandan başka bir cüzdana elinizdeki NFT’yi transfer etmek NFT üzerinde bir değişikliğe sebep olmazken direkt olarak tokenın transferi, elinizdeki NFTnin yakılmasına ve alıcı cüzdanda yeni bir NFT mintlenmesine sebep olacaktır.

• Bu yolla elinizde common (sıradan) bir NFT varken cüzdanlar arası token transferi yaparak, bir nevi zar atarak ender NFT kazma şansı bulabilirsiniz. Tabi bu, kesinlikle bir öneri olmayıp ileride şahit olabileceğimiz bir ihtimaldir.

• Elinizde 3 tane PANDORA varsa ve 1 tanesini satmak istiyorsanız bunu Uniswap üzerinden yapmanız durumunda hangi NFT’nin yakılacağını bilemezsiniz. O yüzden kendinizi garantiye almak istiyorsanız böyle bir durumda token olarak satış yapmaktansa NFT olarak satış yapmayı değerlendirebilirsiniz.

• Eğer bütün 1 tokenı değil de örneğin 0.5 PANDORA satmak istiyorsanız işinizi garantiye almak için ender olan NFTnizi bir başka cüzdana transfer edip sonrasında token satışı yapmanız işinizi biraz daha kolaylaştıracaktır.

ERC404 benim fikrimce önemli bir yenilik ve bu yeniliğin doğuşuna şahit olduğum için kendimi şanslı hissediyorum. Her ne kadar buradan çıkacak koleksiyonlardan büyük vurgunlar yapılacağını ve rüzgardan faydalanan onlarca projenin olmayacak değerlere ulaşacağını bilsem de zamanla evrimleşeceğini ve kullanımının artacağını düşünüyorum. Ancak kullanımının artması için Ethereum ağındaki yüksek feelerin düşmesi de kritik bir role sahip.

Son zamanlarda birçok NFT projesi kendi tokenlarını çıkarıyordu. Bunu çoğunlukla reklam amaçlı yapsalar da kullanım alanı olanlar da var elbette. Geçmişte de BAYC başka olmak üzere birçok koleksiyonun tokenı piyasaya sürülmüş durumda. Geneli de yönetişim tokenı olarak kullanılıyor.

ERC404’ten sonra NFT koleksiyonları token çıkarmaya devam edecekler mi merak ediyorum. Halihazırda çıkarılan tokenların ve ERC404 tokenların ayrıştığı belli başlı noktalar olsa da ileride birçok kullanımın ERC404 tokenlarda birleşebileceğini düşünüyorum.

Diğer yandan bu yenilik sayesinde elinizdeki bir NFTyi satmak için direkt bir alıcı beklemek zorunda kalmadan hızlıca floor price üzerinden satma imkanına sahipsiniz. Üstelik tamamını satmanıza da gerek yok.

1000 dolarlık bir NFTye sahip olduğunuzu düşünün;

• Paraya ihtiyacınız olması durumunda normal şartlarda başka bir çareniz yoksa bu NFT’yi satıp kendinize likidite sağlayabilirsiniz.

• NFT lending platformlarından birine NFTnizi teminat olarak koyup borç alabilirsiniz ancak piyasa koşullarına göre kendi içinde riskler barındıran bir yöntem olduğu için NFTnizi kaybetme riski de mevcut

• Diğer bir yöntem ise artık NFTyi doğrudan satmaktansa DEX üzerinden tokenın, ihtiyaç kadarını satarak kalanıyla koleksiyonun değerine ortak olmaya devam edebilirsiniz.

Yeni çıkan koleksiyonlar ERC404 koleksiyonu olarak piyasaya çıkabildiği gibi eski NFT koleksiyonları da bu dönüşüme dahil olabiliyorlar. zkSync ağının native koleksiyonu olan Libertas Omnibus NFT koleksiyonu da bu dönüşüme dahil olup LIBERTAS tokenı duyurdu. Bu sayede Omnibus NFT’nin yükselişini kaçırmak istemiyorsanız. LIBERTAS token alarak kısmi Omnibus sahibi olma imkanına sahipsiniz.

Peki bu iş nerelere gidebilir?

Henüz birkaç günlük bir yenilikten bahsettiğimiz için nereye gideceğini kestirmesi oldukça zor. Ancak henüz bu kadar erken aşamada olmasına rağmen ERC404 tokenlarının birkaç merkezi borsada birden listelenmesi, Pandora NFT’nin ve peşinden gelen projelerin fiyatının çok çok yükselmesi (aşırı fiyatlanmış olma ihtimalleri de var hypetan dolayı), Binance Web3 Cüzdanda ERC404 kategorisinin eklenmiş olması ve Ethereum dışındaki ağlarda da bir an önce kullanılmaya başlanması önemli göstergeler diye düşünüyorum.

Hemen her şeyin deneysel ve riskler barındırdığı kripto piyasasında çoğu uygulamada erken aşama kullanıcı olduğumuz ortada ancak ERC404 en erken aşamada şahit olduğumuz yeniliklerden biri olabilir. Bu noktada da Pandora NFT’den ilk bahseden kişilerden biri, belki de ilki olan Sezo’yu tebrik etmek istiyorum.

ERC404 konusunun teknik detaylarını da Emre Kaya’nın yazacağını ve yakın zamanda paylaşacağını duyurmak isterim. Yazıda yanlış olduğunu düşündüğünüz bir nokta varsa yorumlarda düzeltebilir, ERC404 hakkındaki fikirlerinizi paylaşabilirsiniz. Siz bu gelişme hakkında ne düşünüyorsunuz merak ediyorum.

Bir sonraki yazıya dek görüşmek üzere, yazıyı faydalı bulduysanız Mirror üzerinden mintleyerek destek olabilirsiniz.

UYARI: Bu yazı hiçbir yatırım tavsiyesi ve öneri içermez. Tamamiyle eğitim amaçlıdır.

Kaynaklar: