“A merchant and buyers want to communicate without revealing the prices of 🍎 and 🍊, using + and ×, to competitors. FHE lets them use math to create another language, allowing them to talk privately while performing computations (+, ×) similarly in that language too.” - lordachita.eth
สวัสดีครับเพื่อนๆ เมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมา ผู้เขียนมีโอกาสได้เข้าร่วมกิจกรรมของโปรเจคๆนึง ที่ถือว่าเป็นหนึ่งใน leader ของผู้พัฒนาเทคโนโลยี (Fully) Holomorphic Encryption (FHE) จากฝั่ง Cryptography ชื่อ Zama โดยผู้เข้าร่วมกิจกรรมจะต้องอธิบาย FHE ให้ได้ด้วยความยาว 1 twitter thread และเหมือนคำอธิบายที่ผู้เขียนส่งไปด้านบนได้รับเลือก และเขาจะแจก Merch ให้เป็นรางวัลด้วย จึงถือโอกาสมาเขียนบทความเพื่อแนะนำโปรเจคนี้ให้เพื่อนๆได้รู้จักกันเพิ่มเติมครับ
Introduction
Zama ถือเป็นหนึ่งผู้เบิกทางสำหรับการพัฒนาเทคโนโลยี FHE แบบ open-source โดย Zama มี mission ที่จะปกป้อง privacy ของผู้ใช้งานผ่านการ encrypt อินเตอร์เน็ตแบบ end-to-end
ในปัจจุบัน Zama ได้ implement โปรดักส์ที่หลากหลายสำหรับการ secure applications ต่างๆทั้งบน cloud และบน blockchain ทำให้ Developers และ Data Scientists สามารถสร้าง FHE apps ได้โดยที่ไม่จำเป็นต้องรู้ cryptography
Zama ก่อตั้งโดย Pascal Paillier ผู้เบิกทาง FHE และ Rand Hindi ผู้ประกอบการฝั่ง privacy มาอย่างยาวนาน
FHE
“Data is still being stolen because it isn’t encrypted during processing” - Zama
ซึ่ง FHE สามารถมาช่วยในจุดนี้ เพราะมีจุดแข็งตรงที่สามารถทำ computation (addition กับ multiplication) บน encrypt data ได้โดยที่ไม่จำเป็นต้อง decrypt ทำให้บริษัทต่างๆสามารถให้บริการโดยที่ไม่จำเป็นต้องเห็นข้อมูลของผู้ใช้งานก็ได้ ส่วนรายละเอียดเชิง technical ว่าทำยังไงจะมา discuss กันในบทความถัดๆไป (Spoil Alert: เราจะมีบทความที่อธิบายเกี่ยวกับคณิตศาสตร์ของ FHE ด้วย)
Funding
Zama สามารถระดมทุน Series A ได้ถึง 73 ล้านดอลล่าร์สหรัฐ
Roadmap
จากบทความ
Zama มี masterplan สำหรับ Roadmap คร่าวๆดังนี้
-
การทำให้ FHE สามารถนำมาใช้ได้ง่ายๆสำหรับ devs ไม่ว่าจะเป็น use cases ไหน
-
การทำให้ FHE เร็วๆ เพื่อที่จะสามารถ scale confidential blockchains ให้ได้ 1,000+ TPS และสามารถ generate LLM tokens ที่ encrypt แล้วหลัก dozens per second
-
การนำ FHE ไปใช้กับ cloud apps จาก databases จนถึง SaaS
-
การทำให้ internet ทั้งหมดถูก encrypt แบบ end-to-end ผ่าน HTTPZ
Overview
Libraries
จาก Documentation
Zama ได้ทำการ implement Libraries หลักๆได้แก่
-
Concrete: TFHE Compiler สำหรับ Software Developers สำหรับการ convert Python โปรแกรมให้อยู่ในรูป FHE equivalent
-
Concrete ML: สำหรับผู้ใช้งาน Machine Learning และเหล่า Data Scientists ในการ transform ML models ให้อยู่ในรูป FHE equivalent (Privacy-Preserving Machine Learning)
-
fhEVM: สำหรับ Smart Contract Developers ในการพัฒนา Confidential Smart Contract บน Solidity
รายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับแต่ละ Libraries สามารถอ่านต่อได้ที่
Applications
Zama มี Applications ที่น่าสนใจเช่น
-
[Coming Soon] fhEVM Coprocessor on Ethereum
-
[Coming Soon] Threshold Key Management Service
ซึ่งเราจะมาอธิบายกันเพิ่มเติมในบทความถัดๆไป
To-Do
Follow Zama
ผู้อ่านสามารถ Zama ผ่านช่องทางต่างๆได้ที่
-
Twitter: https://x.com/zama_fhe
-
Youtube: https://www.youtube.com/@zama_fhe
-
Community: https://fhe.org/
-
Website: https://www.zama.ai/
-
Forum: https://community.zama.ai/
-
Newsletter: https://zamafhe.substack.com
-
Events: https://www.zama.ai/events
Bounty Program
Bounty Program เป็นกิจกรรมที่ทาง Zama จัดขึ้น เพื่อให้ผู้เข้าร่วมโดยเฉพาะจากฝั่งผู้พัฒนามาร่วมกันแก้ปัญหาโดยมีเงินรางวัลตอบแทนด้วย ผู้อ่านสามารถติดตาม Bounty Program ในแต่ละ Season ได้ที่
Join FHE Events
ผู้เขียนรวบรวมมาให้บางส่วน เช่น
-
FHE Submit Dev - November, 11
-
FHE Con - November, 13
-
Encryption Day: ZK, FHE & MPC - November, 14
Conclusion
Zama ถือเป็นโปรเจคฝั่ง Cryptography ที่ควรติดตามเป็นอย่างยิ่ง ผู้เขียนคาดว่าในอนาคตเราอีกไม่ไกล เราจะได้เห็นอีกหลายๆผลิตภัณฑ์ที่มีความน่าสนใจทั้ง AI และ Blockchain เกิดขึ้นโดยมี Zama ช่วยในเรื่องของ security และ privacy ในบทความถัดไปเราจะมาเจาะลึกในส่วนของ Libraries และ Applications ของ Zama กันครับ
P.S. ผู้เขียนพบว่าช่วงหลัง Mirror ไม่สามารถ Mint NFT บน Zora ได้ ผู้เขียนจึงขอเปลี่ยนมา deploy บน Optimism เชนที่เรารักแทนครับ